Pucuk pimpinan PAS dijangka bakal menggagalkan Muktamar Khas Luar Biasa yang menyaksikan pertembungan langsung di antara dua aliran dalam PAS, sebelum ia diadakan.  Malah, tindakan Mursyidul Am PAS, Nik Abdul Aziz Nik Mat untuk memanggil agar muktamar tersebut diadakan, berdepan dengan risiko bahawa golongan "Erdogan" mungkin tewas sehabis-habisnya.

Demikianlah pandangan penganalisa politik terhadap "Muktamar Khas Luar Biasa" (EGM) yang dicadangkan melalui blog Nik Abdul Aziz.  Cadangan mengejut ini diutarakan apabila beliau gusar melihat perbezaan ala perjuangan yang semakin ketara antara dua aliran dalam parti.  Maka, EGM ini dilihat sebagai jalan untuk menyelesaikan kemelut ini buat selama-lamanya.

Farish Noor (gambar kanan), ahli akademik yang mengkaji Islam ketika ditemuramah MerdekaReview berkata, "Saya melihat EGM ini menunjukkan betapa terdesaknya keadaan dalam PAS.  PAS kini menyedari bahawa ia mungkin kehilangan apa yang dimenanginya pada tahun lalu.  EGM ini diadakan untuk menunjukkan bahawa PAS masih komited terhadap Pakatan Rakyat (PR)."

"Tetapi, ia mungkin berakhir dengan keadaan sebaliknya.  Bukan senang untuk menyingkirkan pemimpin seperti Hadi Awang (Presiden PAS), malah pemimpin seperti Hasan Mohd Ali pun disenangi.  Oleh itu, senario yang paling menakutkan ialah, Hadi dan Hasan menang."

"Jadi, apa seterusnya?  Adakah ini bermaksud golongan pro-UMNO meraih sokongan?  Nik Aziz memperjudikan segala-galanya di sini," jelas Farish Noor.

Walau bagaimanapun, Bridget Welsh, Profesor Madya di Singapore Management Universiti meramalkan PAS akan membincangkan isu ini secara tertutup, dan tidak akan menjadikannya sebagai "isu awam".

Dalam satu wawancara bersama MerdekaReview, Bridget membaca tindakan Niz Aziz ini bertujuan untuk mendapatkan sokongan, kerana sokongan terhadapnya berasal daripada perwakilan parti, akar umbi dan orang di luar parti, dan bukannya barisan pimpinan.  Namun, tindakan Niz Aziz membuat kenyataan terbuka juga mendedahkan kenyataan bahawa "mekanisme dalaman" tidak berkesan.

EGM bakal selesaikan masalah sewenang-wenangnya?

Golongan "pro-UMNO" (berkecendrungan untuk bekerjasama dengan UMNO) yang diketuai Hadi Awang telah menang dalam pemilihan parti Jun lalu.  Walaupun golongan yang dilabelkan sebagai "Erdogan" turut menempah hampir separuh kerusi dalam AJK PAS Pusat, namun jawatan tertinggi masih dikuasai golongan Hadi.  Golongan "pro-PR" yang diterajui Nik Aziz gagal meluaskan pengaruhnya.

Dua pilihan raya kecil selepas pemilihan parti, iaitu DUN Manek Urai dan DUN Bagan Pinang memperlihatkan bagaimana perbezaaan halatuju dan strategi antara kedua-dua aliran ini mengakibatkan mekanisme kempen tidak memberi kesan seperti yang dijangkakan.  Malah, kubu PAS di Manek Urai hampir ditembusi.

Di samping itu, EXCO kerajaan PR di Selangor, Hasan Mohd Ali (gambar kiri) sering kali mencungkil kontroversi yang mengundang pertikaian parti komponen PR, memberi persepsi bahawa PR gagal bekerjasama.

Tindakan Niz Aziz memanggil agar EGM diadakan boleh dibaca sebagai muktamar untuk memberi kata dua kepada halatuju dan strategi masa depan PAS.  Dalam EGM ini, perwakilan perlu menentukan cara dan bentuk kerjasama antara PAS dengan PR.

Profesor Politik Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), Mohd Agus Yusoff bersetuju dengan Nik Aziz bahawa EGM bakal menyelesaikan kontradiksi dalaman parti sewenang-wenangnya.  Namun, apa yang kekurangan ialah sementara Nik Aziz meminta perwakilan untuk mengkaji kedudukan sesetengah pemimpin, beliau juga harus membenarkan agar kedudukan beliau sebagai Mursyidul Am dalam Majlis Syura Ulama PAS dikaji, supaya dilihat adil.

Ketika ditemuramah MerdekaReview, Mohd Agus Yusoff berkata, seperti parti yang lain, PAS akan menyelindungi masalahnya.  Kini, Niz Aziz mendedahkannya secara terbuka, menunjukkan bahawa PAS benar-benar menyedari masalah yang dihadapi partinya.

Pro-UMNO atau Pro-PR

Ketika ditanya kemungkinan tindakan Niz Aziz mengundang kritikan bahawa beliau tidak menghormati keputusan pemilihan parti, Mohd Agus Yusoff tidak bersetuju dengan pandangan sedemikian, malah menganggap masalah tetap wujud selepas pemilihan parti.  PAS terbahagi kepada dua, pemimpin dari golongan Pro-UMNO dan Pro-PR tetap bermasalah.  Maka, jalan penyelesaian yang paling baik ialah, "biar perwakilan membuat keputuskan sekali lagi."

Sebelumnya, tindakan Nik Aziz menyelar Nasharudin Mat Isa pada 17 Jun lalu, malah mencadangkan agar Timbalan Presiden PAS ini keluar dari PAS dan menyertai UMNO juga mencungkil rasa tidak senang oleh sesetengah pemimpin PAS.

Selain itu, ketika ditanya sama ada usul dalam EGM lebih sesuai, kalau ditukar dari "menyingkirkan beberapa pemimpin" kepada "pembentukan kerajaan dengan UMNO atau tidak", Farish Noor berkata perkataan dan ayat yang digunakan ketika merangka usul adalah penting.  Misalnya, "sertai UMNO atau kekal bersama PR".

Walau bagaimanapun, beliau menganggap EGM tetap berisiko walaupun usul tersebut dibentangkan.

Untuk Bridget, "bekerjasama dengan UMNO untuk membentuk kerajaan" tidak harus sekadar dibaca sebagai "untuk bekerjasama dengan UMNO atau tidak", tetapi menjadi lambang "halatuju dan strategi PAS".

Selepas PRU ke-12, PAS berkecenderungan untuk bekerjasama dengan PR untuk mengekalkan sokongan daripada bukan-muslim, namun tidak kurang juga yang bimbang kerjasama dengan PR bakal berakhir dengan kehilangan undi Melayu-Islam.  Konsep "Kerajaan Perpaduan" (Unity Government) yang dilontarkan oleh Presiden PAS, Hadi Awang dalam Muktamar pada bulan Jun lalu, telah menyemai benih kontradiksi dalam parti.

Islam sebagai asas perjuangan PAS

Biarpun kemelut PAS kelihatan berlanjutan, namun Mohd Agus dan Bridget menganggap bahawa PAS tidak akan meretak kerana kemelut ini.  Mohd Agus berkata, "pada akhirnya, rasional akan menyatukan mereka.  Mereka sedar bahawa PAS adalah satu-satunya parti yang menjadikan Islam sebagai asas perjuangannya.  Mereka boleh berkelahi, boleh berbeza pendapat, tetapi akan bersama semula."

"Dengan ini, PAS akan menjadi lebih matang.  Mengapa keretakan itu perlu ditakuti?  Ada kalanya politik perlu menguruskan keretakan, menguruskan perbezaan pendapat, memandang berat hujah yang berlainan, ini namanya demokrasi.  Kalau semua orang dalam parti sebulat suara, maka itu bukan politik namanya."

Bridget pula menganggap masalah yang paling penting kini ialah bagaimana mereka yang berbeza pendapat dapat mencapai muafakat.  Untuk ahli akademik ini, masalah yang dihadapi PAS hari ini tercetus lantaran perbezaan strategi yang digunakan oleh pemimpin dari pelbagai aliran.

"Seandainya PAS gagal menyelesaikan masalah dalaman ini secepat mungkin, maka mereka gagal mengetengahkan halatuju perjuangan yang jelas.  Rakyat tidak akan percaya kepada PAS, malah pergelutan dalaman ini memberi persepsi bahawa mereka bergelut untuk kuasa."